از جمله وظایف کبد می‌توانیم به تولید پروتئین، کلسترول و صفرا برای ذخیره‌ی ویتامین‌ها، مواد معدنی و حتی کربوهیدرات اشاره کنیم. کبد همچنین سمومی مثل داروها را تجزیه می‌کند. سالم بودن کبد برای حفظ سلامتی بدن اهمیت زیادی دارد. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ قصد داریم مواد مفید برای کبد را به شما معرفی کنیم که به حفظ سلامتی کبد و محافظت در برابر بیماری‌های کبدی کمک می‌کنند. تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
۱. قهوه
قهوه جزء نوشیدنی‌هایی است که طرفداران زیادی دارد. شاید نمی‌دانستید، اما این نوشیدنی محبوب یکی از بهترین نوشیدنی‌ها و مواد مفید برای کبد محسوب می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که نوشیدن قهوه از کبد در برابر بیماری‌ها، حتی در کسانی که از قبل دچار بیماری‌های کبدی هستند، محافظت می‌کند.
برای مثال مطالعات به‌طور مکرر نشان داده‌اند که نوشیدن قهوه خطر ابتلا به بیماری سیروز کبد یا آسیب کبدی دائمی را در افراد مبتلا به بیماری کبدی مزمن پایین می‌آورد. نوشیدن قهوه همچنین ممکن است احتمال ابتلا به نوع رایج سرطان کبد را پایین بیاورد و تأثیرات مثبتی روی بیماری کبدی و التهاب داشته باشد.
یک مطالعه روی افراد مبتلا به بیماری کبدی مزمن نشان داد که مصرف این نوشیدنی پرطرفدار دست‌کم سه بار در روز به کاهش احتمال مرگ‌ومیر در این افراد کمک کرد.
این فواید به دلیل توانایی قهوه در جلوگیری از تجمع چربی و کلاژن است که هر دو جزء نشانگرهای اصلی بیماری کبدی به شمار می‌روند. قهوه همچنین التهاب را کاهش و سطح آنتی‌اکسیدان «گلوتاتیون» را افزایش می‌دهد. آنتی‌اکسیدان‌ها رادیکال‌های آزاد مضر را خنثی می‌کنند.
رادیکال‌های آزاد به‌طور طبیعی در بدن تولید می‌شوند و می‌توانند به سلول‌ها آسیب برسانند. قهوه فواید زیادی برای سلامتی بدن دارد و با نوشیدن آن می‌توانید به حفظ سلامتی کبد خود کمک کنید.
۲. چای
یکی دیگر از مواد مفید برای کبد چای است. باور بر این است که چای برای بدن فوایدی دارد، اما شواهد نشان می‌دهند که این نوشیدنی دارای خواص ویژه‌ای برای کبد است. یک مطالعه‌ی ژاپنی به این نتیجه رسید که نوشیدن ۱۰ فنجان چای سبز در روز با بهبود کبد در ارتباط بود.
یک مطالعه‌ی کوچک‌مقیاس روی افراد مبتلا به کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) به این نتیجه رسید که نوشیدن چای سبزِ حاوی مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان به مدت ۱۲هفته، سطح آنزیمهای کبد را بهبود بخشید و به کاهش استرس اکسیداتیو و ذخایر چربی در کبد کمک کرد.
علاوه بر این، یک بررسی نشان داد افرادی که چای سبز نوشیدند، کمتر در معرض ابتلا به سرطان کبد قرار داشتند. افرادی که چهدر فنجان یا بیشتر چای سبز نوشیدند، با کمترین احتمال ابتلا به سرطان مواجه بودند. چند مطالعه‌ی حیوانی انجام شده روی موش‌های صحرایی، تأثیرات مفید عصاره‌های چای سبز و چای سیاه را نشان داد.
برای مثال یک مطالعه روی موش‌ها به این نتیجه رسید که عصاره‌ی چای سبز بسیاری از تأثیرات منفی رژیم غذایی حاوی چربی زیاد را خنثی کرد و سلامت کبد را بهبود بخشید.
با این حال توجه داشته باشید که بعضی افراد، به‌ویژه افراد مبتلا به مشکلات کبدی باید در مصرف چای سبز به‌عنوان مکمل احتیاط کنند. علت این موضوع این است که گزارشاتی مبنی بر آسیب دیدن کبد در اثر استفاده از مکمل‌های حاوی عصاره‌ی چای سبز وجود دارد.
۳. گریپ‌فروت
گریپ‌فروت که بیشتر توسط افراد مبتلا به فشار خون مصرف می‌شود، یکی از مواد مفید برای کبد است. این میوه که جزء مرکبات محسوب می‌شود، حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که به‌طور طبیعی از کبد محافظت می‌کنند. دو آنتی‌اکسیدان اصلی موجود در این میوه، «نارینجنین و نارینجین» هستند.
چندین مطالعه‌ی حیوانی به این نتیجه رسیده‌اند که هر دو آنتی‌اکسیدان ذکر شده به محافظت از کبد در برابر آسیب دیدن کمک می‌کنند. تأثیرات محافظتی گریپ‌فروت به دلیل این است که التهاب را کاهش می‌دهد و از سلول‌ها حفاظت می‌کند. مطالعات همچنین نشان داده‌اند که این دو آنتی‌اکسیدان می‌توانند احتمال ابتلا به بیماری فیبروز کبدی را کاهش دهند.
در عارضه‌ی ذکر شده بافت‌های ارتباطی اضافی در کبد جمع می‌شوند. این عارضه معمولا در نتیجه‌ی التهاب مزمن رخ می‌دهد. علاوه بر این، در یک مطالعه‌ی حیوانی محققان به موش‌ها رژیم غذایی حاوی چربی زیاد دادند.
نتایج این مطالعه نشان داد که نارینجنین مقدار چربی در کبد را کاهش و تعداد آنزیمهای ضروری را برای سوزاندن چربی افزایش داد که این موضوع از تجمع چربی اضافی جلوگیری کرد.
نارینجین در موش‌های صحرایی هم به بهبود توانایی بدن برای سوخت‌وساز الکل کمک کرد. با این وجود تقریبا تمام مطالعات انجام شده درباره‌ی آنتی‌اکسیدان‌های گریپ‌فروت روی حیوانات (و نه انسانها) بوده است. در هر حال شواهد موجود نشان می‌دهند که خوردن گریپ‌فروت به دلیل کاهش التهاب و جلوگیری از آسیب دیدن کبد، یک روش خوب برای حفظ سلامت کبد است.
۴. بلوبری و کرن‌بری
بلوبری (زغال اخته‌ی آبی) و کرن‌بری هر دو حاوی آنتوسیانین هستند که نوعی آنتی‌اکسیدان بوده و مسوول رنگ توت‌ها است. این دو نوع توت فواید متعددی برای سلامتی بدن دارند. چندین مطالعه‌ی حیوانی نشان داده‌اند که بلوبری و کرن‌بری، همچنین عصاره و آب آنها می‌توانند به حفظ سلامت کبد کمک کنند.
یک مطالعه نشان داد که مصرف این مواد مفید برای کبد، از آسیب دیدن این اندام حیاتی جلوگیری کرد. علاوه بر این، بلوبری به افزایش واکنش سلول‌های سیستم ایمنی و آنزیمهای آنتی‌اکسیدانی کمک کرد. یک آزمایش دیگر به این نتیجه رسید که آنتی‌اکسیدان‌هایی که معمولا در بلوبری وجود دارند، از رشد سلول‌های سرطانی کبد جلوگیری می‌کنند.
هرچند به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است. برای حفظ سلامتی کبد، توت‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا آنتی‌اکسیدان‌های لازم کبد تأمین شوند. می‌توانید توت‌ها را به‌تنهایی و به‌عنوان میان وعده نوش جان کرده یا آنها را به اسموتی اضافه کنید.
۵. انگور
انگور، به‌ویژه انگور قرمز و بنفش، حاوی ترکیبات گیاهی متنوعی هستند. شناخته شده‌ترین ترکیب، رزوراترول است که با فواید زیادی برای بدن ارتباط دارد. بسیاری از مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که انگور و آب‌انگور جزء مواد مفید برای کبد هستند. مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند که فواید این مواد غذایی شامل کاهش التهاب، جلوگیری از آسیب دیدن و افزایش سطح آنتی‌اکسیدان‌ها می‌شود.
یک مطالعه‌ی کوچک روی افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی به این نتیجه رسید که مصرف عصاره‌ی هسته‌ی انگور به مدت سه ماه، به بهبود عملکرد کبد کمک کرد. با این وجود از آنجایی که هسته‌ی انگور فشرده است، ممکن است با مصرف خود انگور شاهد تأثیرات مشابه نباشید.
قبل از اینکه مصرف عصاره‌ی هسته‌ی انگور برای کبد توصیه شود، به مطالعات بیشتری نیاز است. شواهد مختلف روی حیوانات و بعضی از مطالعات انسانی نشان می‌دهند که انگور برای سلامتی کبد مفید است.
۶. آب‌لبو
آب‌لبو منبع نیترات و آنتی‌اکسیدان‌هایی به نام «بتائین» محسوب می‌شود که ممکن است برای قلب مفید باشند و آسیب اکسیداتیو و التهاب را کاهش دهند. با وجود اینکه مطالعات، بیشتر فواید آب‌لبو را بررسی کرده‌اند، اما می‌توانیم بگوییم که خوردن لبو هم تأثیرات مشابهی برای کبد دارد.
چندین مطالعه‌ی انجام شده روی موش‌های صحرایی به این نتیجه رسیدند که آب‌لبو به کاهش آسیب اکسیداتیو و التهاب در کبد، همچنین افزایش آنزیمهای سم‌زدای طبیعی کمک کرد.
با اینکه مطالعات انجام شده روی حیوانات نتایج خوبی داشته‌اند، اما مطالعات مشابهی روی انسانها انجام نشده است. سایر تأثیرات مثبت آب‌لبو در مطالعات حیوانی تأیید شده است. به مطالعات بیشتری برای تأیید فواید آب‌لبو روی سلامت کبد انسانها نیاز است.
۷. سبزیجات صلیبی
سبزیجات صلیبی مثل کلم بروکسل و کلم بروکلی جزء مواد مفید برای کبد هستند. این نوع سبزیجات فیبر زیاد و مزه‌ی منحصربه‌فردی دارند. همچنین حاوی ترکیبات گیاهی زیادی هستند. مطالعات انجام شده روی حیوانات نشان می‌دهند که عصاره‌ی کلم بروکسل به افزایش سطح آنزیمهای سم‌زدا و محافظت از کبد در برابر آسیب دیدن کمک می‌کند.
یک مطالعه روی سلول‌های کبد انسانها به این نتیجه رسید که کلم بروکسل پخته شده فواید مشابهی را دارد. یک مطالعه روی موش‌ها در سال ۲۰۱۶ نشان داد که موش‌هایی که کلم بروکلی خوردند، نسبت به موش‌های گروه کنترل، کمتر دچار تومور یا بیماری کبد چرب شدند.
مطالعات انسانی در این زمینه محدود هستند. اما با توجه به یافته‌های موجود می‌توانیم نتیجه بگیریم که سبزیجات صلیبی برای سلامت کبد مفید هستند. می‌توانید به‌عنوان یک سالاد خوشمزه یا یک شام سبک، سبزیجات صلیبی را با مقداری سیر، آب لیموترش یا سرکه‌ی بالزامیک رست کرده و میل کنید.
۸. مغزها
خواص شگفت‌انگیز مغزها برای سلامتی حتما به گوش شما هم خورده است. مغزها سرشار از چربی‌ها و مواد مغذی مختلف مثل ویتامین E، پروتئین، فیبر، منیزیم، فسفر، منگنز، سلنیوم و ترکیبات گیاهی هستند.
این مواد مفید برای کبد، خواص دیگری برای سلامتی بدن دارند که از جمله‌ی آنها می‌توانیم کمک به کاهش وزن، کاهش سطح کلسترول خون و تری‌گلیسیرید، کاهش استرس اکسیداتیو و فشار خون، پایین آوردن خطر ابتلا به سکته و بیماری قلبی و کاهش التهاب اشاره کنیم.
ترکیبات موجود در مغزها به‌طور بالقوه برای سلامتی کبد مفید هستند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ به این نتیجه رسید که رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی مغز با کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی در ارتباط بود.
علاوه بر این، یک مطالعه‌ی مشاهده‌ای به این نتیجه رسید که مردانی که مقدار کمی مغز و دانه خوردند، در مقایسه با مردانی که میزان بیشتری از این مواد مفید برای کبد را مصرف کردند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی قرار داشتند. هرچند به مطالعات باکیفیت بیشتری نیاز است، اما داده‌های اولیه نشان می‌دهند که مغزها به حفظ سلامتی کبد کمک می‌کنند.
۹. ماهی‌های چرب
ماهی‌های چرب شامل ماهی سالمون، ماکارل، ساردین و… می‌شوند. این نوع ماهی‌ها اسیدهای چرب امگا ۳ دارند که چربی‌های سالم هستند و به کاهش التهاب کمک می‌کنند. همچنین با پایین آوردن احتمال ابتلا به بیماری قلبی در ارتباط هستند.
یک بررسی در سال ۲۰۱۶ به این نتیجه رسید که اسیدهای چرب امگا ۳ به کاهش چربی کبد و تری‌گلیسیرید در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی یا استئاتوهپاتیت غیرالکلی کمک کرد. به نظر می‌رسد مصرف ماهی‌های چرب سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ برای کبد مفید است؛ با این حال نسبت چربی‌های امگا ۳ به چربی‌های امگا ۶ هم اهمیت دارد.
بیشتر افراد در مصرف چربی‌های امگا ۶ که در بسیاری از روغن‌های گیاهی یافت می‌شوند، زیاده‌روی می‌کنند. زیاد بودن نسبت امگا ۶ به امگا ۳ می‌تواند منجر به افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های کبدی شود. بنابراین بهترین کار این است که برای حفظ سلامتی کبد، مصرف امگا ۶ را کاهش دهید.
۱۰. روغن زیتون
روغن زیتون جزء چربی‌های سالم محسوب می‌شود و فواید زیادی برای سلامتی بدن دارد. کاهش التهاب، جلوگیری از سکته، محافظت در برابر بیماری قلبی، مبارزه با بیماری آلزایمر، کمک به درمان آرتریت روماتوئید، کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و مقابله با سرطان از جمله خواص روغن زیتون هستند.
یک مطالعه‌ی کوچک‌مقیاس روی ۱۱ بیمار مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی به این نتیجه رسید که مصرف یک قاشق چای‌خوری (۵.۶ میلی‌لیتر) روغن زیتون در روز منجر به بهبود سطح آنزیم‌ها و چربی کبد شد. همچنین به افزایش سطح پروتئین‌های مفید در سوخت‌وساز کمک کرد. علاوه بر این، تجمع چربی در بدن شرکت‌کنندگان کمتر شد و جریان خون در کبدشان بهبود پیدا کرد.
چندین مطالعه‌ی اخیرا انجام شده‌‌ی دیگر به نتایج مشابهی از جمله تجمع کمتر چربی در کبد، بهبود مقاومت به انسولین و بهبود سطح آنزیمهای کبد در انسانها دست یافتند.
تجمع چربی در کبد بخشی از مرحله‌ی اولیه‌ی بیماری کبدی است. بنابراین تأثیرات مثبت روغن زیتون روی چربی کبد، همچنین سایر فواید آن برای سلامتی، این ماده‌ی غذایی را تبدیل به یک گزینه‌ی عالی برای اضافه کردن به رژیم غذایی می‌کند.
به جای استفاده از سس مایونز که احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب را افزایش می‌دهد، با سرکه‌ی سیب و روغن زیتون یک سس سالم و مقوی درست کنید.
۱۱. جو دوسر
مصرف جو دوسر یک روش ساده برای اضافه کردن فیبر به رژیم غذایی است. فیبر یک ابزار مهم برای هضم به شمار می‌رود. بعضی فیبرهای موجود در جو دوسر ممکن است به‌طور ویژه برای کبد مفید باشند. جو و جو دوسر حاوی مقدار زیادی از ترکیباتی به نام بتاگلوکان هستند.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ به این نتیجه رسید که بتاگلوکان به مبارزه با التهاب و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و ممکن است به‌طور ویژه برای مبارزه با دیابت و چاقی مفرط مفید باشد.
بررسی‌های انجام شده عنوان می‌کنند که بتاگلوکان موجود در جو به کاهش میزان چربی ذخیره شده در کبد موش‌ها کمک کرد که این موضوع در محافظت از کبد تأثیرگذار است. با این وجود به مطالعات بالینی بیشتری در این زمینه نیاز است.
کلام آخر
کبد یک عضو حیاتی است که عملکردهای ضروری در بدن دارد. باید سعی کنید با خوردن مواد مفید برای کبد از این اندام حیاتی محافظت کنید. این مواد غذایی به کاهش خطر بیماری کبدی و سرطان، افزایش سطح آنتی‌اکسیدان‌ها و آنزیمهای سم‌زدا، همچنین محافظت از کبد در برابر سموم کمک می‌کنند. گنجاندن مواد مفید برای کبد در رژیم غذایی یک روش طبیعی و سالم برای حفظ سلامتی کبد است.