علت گاز شکم چیست؟

علت باد زیاد شکم
باد زیاد شکم یکی از شکایات رایج در زمینه فعالیت روده است که در برخی اوقات برای شخصی که دچار این حالت شده است بسیار آزار دهنده می شود. باد شکم به بادی گفته می شود که در اثر اجتماع و زیاد شدن حجم گاز در روده، از مقعد خارج می شود و به همین سبب به باد روده یا گاز روده هم معروف است. البته گاهی باد شکم بدون وجود داشتن حس دل درد و نفخ است و گاهی ابتدا نفخ زیاد حس می شود و سپس تبدیل به باد زیاد شکم می شود.نفخ (Tympanites) تجمع گاز در دستگاه گوارش است که با آماسیدن و باد کردن شکم، احساس‌ پری و فشار در شکم (پس از غذاخوردن) مشخص می‌شود. البته بهتر است بدانید که نفخ از نشانه‌ های سوء هاضمه است و معمولاً بر اثر خوردن برخی غذاها که باد زا و نفخ‌ آورند پدید می‌آید.

بیشتر نیتروژن و اکسیژن گاز معده ناشی از هوای بلعیده‌ شده‌ است. این گازها در اشخاص طبیعی با آروغ خارج می‌شوند اما در حالتی که شخص دچار باد شکم است، بخش زیادی از گازهایی مانند دی‌ اکسید کربن، متان و هیدروژن روده ناشی از فعالیت باکتری‌ ها به وجود آمده است. اگر متان و هیدروژن به‌گونه‌ ای مناسب با اکسیژن هوا بلعیده شده و مخلوط شوند، مخلوطی انفجاری ایجاد می‌گردد که به باد شکم معروف است.

خوردن غذا در حجم‌ ها و وعده‌های کوچک‌ تر درمانی برای باد زیاد شکم است.

علل ایجاد نفخ چیست؟

دو مورد در تولید نفخ مؤثر است :

بلعیدن هوا

بلعیدن هوا باعث جمع شدن گاز درون معده می‌شود.
می‌تواند به دلیل تند غذا خوردن یا نجویدن درست غذا رخ دهد.

گازهای منتشرشده از خون به دستگاه گوارش
گاز ناشی از تجزیه غذای هضم نشده (گازهای ساخته‌شده از فعالیت‌های باکتریها)

بدن بعضی از قندها را در روده باریک هضم نمی‌کند.
این مواد در روده بزرگ با برخی باکتری‌ های بی‌ ضرر واکنش داده و باعث ایجاد گاز می‌شوند.

درمان نفخ شکم چیست؟
نفخ شکم یکی از شکایات شایع گوارشی است. اقدامات درمانی متنوعی همچون تجویز داروهای شیمیایی و تغییرات رژیم غذایی (کاهش مصرف حبوبات، تخم مرغ و افزایش مصرف میوه و سبزیجات) در جهت بهبود افراد مبتلا به نفخ صورت می‌گیرد. گاهی نیز از دارو مانند قرص دایمتیکون استفاده می‌شود. از سوی دیگر استفاده از داروهای گیاهی در درمان عارضه نفخ مورد توجه قرار دارد مانند خانواده نعناع (Carminatives)، کارمینت و کارمیناتیف.

همچنین افرادی که غذا را تند می‌خورند و کامل و درست نمی‌جوند اغلب دچار نفخ شکم می‌شوند و حالت سنگینی و خمیری را بعد از صرف غذا در خود احساس می‌کنند. علاوه بر تند خوری و نجویدن غذا، پرخوردن، بد خوردن و زیاد نوشیدن هم این عارضه را ایجاد می‌کند.

از درمان های خانگی نفخ زیاد می توان به نوشیدن دمکرده سنبل ختایی اشاره کرد که ممکن است به درمان گاز شکم و روده‌ کمک کند. برای استفاده از این دمکرده باید بیست گرم تخم یا برگ سنبل ختایی را در یک لیتر آب جوش دم کنید و یک فنجان از آن را پس از هر وعده غذا بنوشید.

اگر باد زیاد شکم دارید، خوراکی‌های زیر را نخورید :

آدامس
نوشابه گازدار
مواد فیبردار مانند کلم، کاهو و انواع حبوبات
سیر
چای
ذرت
پیاز
آلو

برخی غذاها مانند لوبیا، کلم، پیاز، گل کلم و ذرت اصطلاحاً نَفّاخ هستند و باعث خروج بیش‌تر گازها از مقعد می‌شوند. برخی از این غذاها به‌ علت وجود انواع کربوهیدراتهای جذب‌ نشدهٔ تخمیرپذیر، محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ ها فراهم می‌سازند. اما در برخی موارد، خروج بیش‌ ازحد گاز، ناشی از آزردگی رودهٔ بزرگ است که باعث می‌شود پیش از آنکه گازها جذب شوند، با حرکات دودی دفع گردند. مقدار گازهای وارد شده یا ساخته‌ شده روزانه در رودهٔ بزرگ به‌ طور متوسط ۷ تا ۱۰ لیتر است. این در حالی است که گاز خروجی از مقعد نزدیک به ۰٫۶ لیتر می‌باشد و باقی‌ ماندهٔ گاز از مخاط روده جذب و از شُش‌ها خارج می‌شوند.

درمان باد زیاد شکم چیست؟
معمولا افرادی که دچار باد زیاد شکم هستند، اگر به جای خوردن ۳ وعده ی غذایی، ۶ وعده ی غذایی که از نظر حجم همان میزان باشد مصرف کنند، باد شکمشان کمتر می شود. چرا که بسیاری از افرادی که به‌ جای سه وعدهٔ غذاییِ حجیم، شش وعدهٔ غذاییِ کم‌ حجم مصرف می‌کنند، کمتر به باد شکم مبتلا می‌شوند. خوردن و نوشیدن بعضی خوراکی ها و آشامیدنی ها هم در کم شدن باد شکم موثر است. به عنوان مثال نوشیدن چای نعناع بسیار کمک‌ کننده است. از جمله مواردی که می توان به عنوان درمان باد زیاد شکم عنوان کرد می توان به موارد زیر اشاره کرد :

آرام خوردن غذاها

غذا را سریع قورت ندهید! به‌ خوبی و زیاد بجوید تا هضم آن در معده راحت‌ تر باشد.

ترک سیگار

هنگامی که شما سیگار می‌کشید، هوای بیشتری را می‌بلعید!
سیگار باعث به‌ هم‌ ریختن دستگاه گوارش می‌شود.

ورزش‌ کنید!

ورزش باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش و در نتیجه کاهش میزان نفخ و باد شکم می‌شود.

آرام بودن، حرف نزدن و استرس نداشتن درهنگام خوردن غذا
کنترل دارویی

داروهای حاوی زغال که در داروخانه‌ ها موجودند، با جذب گازهای درون دل و روده، به بهبود نفخ معده کمک می‌کنند. ”’البته لازم است قبل از مصرف این داروها با پزشکتان مشورت کنید”’، چراکه این داروها ممکن است مواد لازم سایر داروها را نیز جذب نمایند.

پروبیوتیکها نیز در بعضی از افراد کمک به کاهش باد شکم می‌کند.
ریفاکسیمین

ریفاکسیمین نوعی آنتی‌ بیوتیک است که در اصل برای درمان اسهال مصرف می‌شود اما بر روی باد شکم هم تأثیر دارد. ولی اکیدا توصیه می شود که بدون تجویز پزشک به هیچ عنوان مصرف نشود.