رصد سرنوشت کهکشان راه شیری توسط هابل!

کهکشان‌های مارپیچی NGC 5953 و NGC 5954 که در فاصله‌ی ۱۰۰ میلیون سال نوری از زمین قرار دارند، با توجه به نزدیکی بسیار زیاد با نام مشترک «آرپ ۹۱» (Arp 91) شناخته می‌شوند. این دو جرم در حال سپری کردن فرآیند ادغام کهکشانی هستند و مواد از دومی به سمت و به درون اولی گسترش یافته است.

اکنون هابل جزئیات تماشایی این ادغام را به تصویر کشیده که یک پیش‌نمایش از سرنوشت راه شیری است. طبق مدل‌های ما از این فعل‌وانفعالات کیهانی عظیم، به‌تدریج دو کهکشان به هم می‌پیوندند و به یک کهکشان بیضوی بزرگ تبدیل می‌شوند. بدین ترتیب انتظار می‌رود که کهکشان راه شیری هم با چنین فرآیندی و طی ادغام با کهکشان همسایه، یعنی «آندرومدا» (Andromeda) به پایان برسد.

در حقیقت ادغام کهکشان‌ها در جهان چیز غیرمعمولی نیست. فضا بسیار گسترده است و شاید تصور کنید که اجرام اغلب به هم برخورد نمی‌کنند اما کهکشان‌ها در دریایی از هیچ چیز قرار نگرفته‌اند. بلکه آن‌ها اغلب توسط رشته‌های وسیعی از گازهای میان‌کهکشانی به هم متصل می‌شوند که می‌توانند به عنوان بزرگراه‌های مادی عمل کنند که کهکشان‌ها در طول آن‌ها به سوی هم کشیده شده‌اند.

تا کنون بسیاری از این نوع برخوردهای کهکشانی رصد شده است، اما چنین پدیده‌هایی در مقیاس زمینی حدود ۱ میلیارد سال روی می‌دهند و بنابراین مشاهده‌ی هر برخوردی به‌تنهایی کل فرآیند را نشان نمی‌دهد و شامل لحظه‌ای از این روند خواهد بود. بنابراین با مطالعه‌ی جمعی برخوردهای کهکشانی است که می‌توانیم ترتیب رویدادها را تشخیص دهیم و آن‌ها را مدل‌سازی کنیم.

Arp 91 در مرحله‌ای است که دو کهکشان هنوز به‌طور قابل توجهی دچال آشفتگی نشده‌اند و ساختارهای مارپیچی آن‌ها هنوز سالم است. با این وجود برهم‌کنش آن‌ها باعث ایجاد انفجارهای ستاره‌ای در هر دو کهکشان شده است، زیرا گاز ورودی از کهکشان دیگر، شوک‌هایی را در ابرهای گاز مولکولی شکل‌گیری ستاره‌ها ایجاد می‌کند و باعث تشکیل توده‌های متراکم‌تری می‌شود که در خود فرومی‌ریزند و ستاره‌های نوزاد را تشکیل می‌دهند.

علاوه بر این، هر دو کهکشان دارای هسته‌ی کهکشانی فعال هستند. سیاهچاله‌های اَبَرپرجرم در مرکز که مواد را به‌شدت می‌بلعند. این فرآیند هم بادهای سیاهچاله‌ای قوی ایجاد می‌کند که به‌سمت گازهای اطراف می‌وزند و شوک‌هایی ایجاد می‌کنند که باعث تشکیل ستاره می‌شوند. بنابراین این دو کهکشان مکان‌های بسیار شلوغ و پرماجرایی هستند.

در نهایت هر دو با هم ادغام می‌شوند و ساختارهای مارپیچی آن‌ها در یک کهکشان روشن و تقریبا بدون ویژگی خاصی که به کهکشان‌های بیضوی معروف هستند، از بین خواهند رفت. جرمی که یا تشکیل آن حداقل چند میلیون سال فاصله داریم.

ادغام کهکشانی راه شیری و آندرومدا حتی از این هم پیچیده‌تر و شلوغ‌تر است. دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که وقوع چنین پدیده‌ای حدود ۴.۵ میلیارد سال آینده آغاز خواهد شد. البته جای نگرانی زیادی نیست، زیرا تا آن زمان یا بشر وجود نخواهد داشت، یا از کهکشان راه شیری رفته و یا سرنوشت دیگری را رقم خواهد زد. اما در هر صورت تماشای آنچه پس از ما روی خواهد داد، جالب توجه است.