مردی که پلوتو را کشت یک سیاره‌ی نهم جدید پیدا کرده است!

یکی از بحث‌برانگیزترین اتفاقاتی که در دنیای نجوم روی داد، زمانی بود که در سال ۲۰۰۶ پلوتو از فهرست سیاره‌های منظومه‌ی شمسی کنار گذاشته شد. اما پس از آن تلاش‌های زیادی برای جست‌وجوی جرم دیگری که با عنوان سیاره‌ی نهم شناخته می‌شود صورت گرفت. از جمله یکی از دانشمندانی که در حذف پلوتو از فهرست سیارات نقشی اساسی داشت، به‌تازگی از شناسایی ویژگی‌های مداری سیاره‌ی نهم (Planet Nine) منظومه‌ی شمسی خبر داده است.

ستاره‌شناس «مایک براون» (Mike Brown) از مؤسسه‌ی فناوری کالیفرنیا اعلام کرده که شواهد بیشتری از وجود یک سیاره‌ی بالقوه در کمربند کویپر به فاصله‌ی ۴٫۳ میلیارد کیلومتری زمین پیدا کرده است. به گفته‌ی او این جرم احتمالا شش برابر زمین و پنجمین سیاره‌ی بزرگ منظومه‌ی شمسی ما است.

براون ۱۵ سال پیش از افرادی بود که پس از کشف جرمی به نام «اریس» (Eris) در کمربند کویپر از اتحادیه‌ی بین‌المللی نجوم درخواست کرد تا مفهوم «سیاره» را دوباره تعریف کنند. او در این زمینه گفت: «پس از اینکه اریس را کشف کردیم و دریافتیم که بزرگ‌تر از پلوتو است، باید کاری می‌کردیم.» در حقیقت او نگران این بود که وجود احتمالی اجرام بزرگ‌تر از پلوتو در آن محدوده، در نهایت منجر به شمار زیاد سیاره‌ها شود و بنابراین تصمیم گرفت با تغییر تعریف سیاره، این روند را تغییر دهد.

این تعریف مجدد، منجر به دسته‌بندی پلوتو تحت عنوان یک سیاره‌ی کوتوله شد. اگرچه برخی دانشمندان هم از این تغییر خشنود نبودند. «آلن استرن» (Alan Stern) پژوهشگر ناسا درباره‌ی دیدگاه براون گفته بود: «او در مورد پلوتو اشتباه می‌کند. آیا ما برای اینکه دانش‌آموزان مجبور نباشند همه‌ی ۵۰ ایالت آمریکا را حفظ کنند، آن‌ها را به ۸ عدد محدود می‌کنیم؟»

اما درنهایت این دیدگاه براون بود که پیروز شد و بنابراین هم‌اکنون بزرگ‌ترین سیاره‌های کوتوله در منظومه‌ی شمسی شامل سرس (Ceres)، «پلوتو» (Pluto)، «اریس» (Haumea)، «ماکی‌ماکی» (Makemake) و «هائومیا» (Haumea) می‌شود.

با این وجود استرن و همکارش «کنستانتین باتیگین» (Konstantin Batygin) ستاره‌شناس مؤسسه‌ی فناوری کالیفرنیا که با دکتر براون هم همکاری دارد، اطمینان دارند که آخرین کشف آن‌ها احتمالا به عنوان یک سیاره‌ی بدون مناقشه پذیرفته می‌شود؛ البته اگر معلوم شود که وجود دارد.

باتیگین در این زمینه خاطرنشان کرد: «در ابتدا نسبت به وجود آن تردید داشتیم اما زمانی که به بررسی مدار احتمالی آن و اثرش بر بخش بیرونی منظومه‌ی شمسی پرداختیم متقاعد شدیم که این سیاره در آنجا وجود دارد. شواهد گرانشی آن وجود دارد اما تا زمانی که تصویری در دست نداشته باشیم، جست‌وجو به پایان نمی‌رسد.»

سیاره‌ی نهم؛ یاد‌آور آزمون‌ بزرگ گرانش نیوتون

اکنون مدل‌سازی‌های رایانه‌ای جدید ویژگی‌های تازه‌ای از سیاره‌ی ۹ را آشکار کرده است. او در این زمینه افزود: «سیاره‌ی نهم به احتمال بسیار زیاد شبیه به یک سیاره‌ی فراخورشیدی از رده‌ی ابرزمین است و نزدیک‌ترین چیزی است که خواص یک سیاره‌ی معمولی در کهکشان ما را دارد.»

آیا سیاره‌ی نهم یک سیاهچاله است؟

پژوهشگران سراسر جهان مطالعات زیادی روی سیاره‌ی نهم انجام داده‌اند و نظریه‌های گوناگونی در این زمینه وجود دارد؛ از جمله نظریه‌ای که سال گذشته در نشریه‌ی Physical Review Letters منتشر شد و بیان می‌کند سیاره‌ی نهم می‌تواند یک سیاهچاله باشد.

مطالعه‌ی دیگری که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، شواهد بیشتری را برای سیاره‌ی نهم ارائه می‌دهد. طبق این مقاله یک جرم فرانپتون به نام ۲۰۱۵ BP519 مسیری غیرمعمول دارد و علت آن قرار گرفتن تحت اثر گرانش قوی سیاره‌ی نهم است.

یافته‌ی جدید

اما دکتر براون در هفته‌های گذشته از یافتن نقشه‌ی گنج برای سیاره‌ی نهم خبر داد. او گفت: «پنج سال و نیم پس از پیشنهاد ما درباره‌ی وجود سیاره‌ی نهم سرانجام آنچه را مهم‌ترین وظیفه‌ی جست‌وجو بود انجام دادیم. اکنون می‌دانیم که باید به کجا نگاه کنیم.»

در این مطالعه‌ی اخیر علاوه بر جرم سیاره‌ی نهم که (۲٫۲+/۱٫۳-) ۶٫۲ برابر جرم زمین تخمین زده شده است، جزئیات قطر بزرگ مدار گردش سیاره به دور خورشید و شیب آن هم توضیح داده شده است.

به گفته‌ی براون این داده‌ها فقط اطلاعاتی درباره‌ی مدار سیاره‌ی نهم ارائه می‌کنند و به اینکه سیاره دقیقا کجای مدار قرار دارد، اشاره‌ای ندارند. او افزود: «به احتمال زیاد سیاره در دورترین نقطه‌ی مداری خود نسبت به خورشید قرار دارد زیرا در اوج مداری آهسته‌تر حرکت می‌کند. این جایی است که باید به دنبال آن باشیم.»

او درباره‌ی چگونگی شکل‌گیری سیاره‌ی نهم گفت بهترین حدس ما این است که در نزدیکی اورانوس و نپتون شکل گرفته و سپس به زحل یا مشتری نزدیک شده و اثر گرانشی باعث شده تا به بخش‌های بیرونی منظومه‌ی شمسی پرتاب شود.

حالا این پژوهشگران به مطالعه و جست‌وجوی بیشتر برای رصد سیاره‌ی نهم امید دارند. از جمله با استفاده از رصدخانه‌ی «ورا روبین» (Vera C. Rubin) که هم‌اکنون در شیلی در حال ساخت است. براون گفت: «این رصدخانه هر شب آسمان را اسکن می‌کند و در نهایت چیزهای زیادی کشف خواهد کرد که امیدواریم سیاره‌ی نهم هم ازجمله‌ی آن‌ها باشد.»