محمد صادق کوشکی: عذرخواهی نمی کنم!

درست در روزهایی که جامعه ایرانی پس از تشییع باشکوه پیکر شهید قاسم سلیمانی، به همدلی و وحدت قابل توجهی رسیده بود، شوک بزرگی به مردم وارد شد. فاجعه سقوط هواپیما؛ دلیل سقوط و نحوه اطلاع‌رسانی بعد از آن، موجبات ناراحتی و عصبانیت مردم را بوجود آورد و اعتراضات پراکنده‌ای هم شکل گرفت.

در همین روزهایی که مردم در سوگ جان باختگان سقوط هواپیما بودند، در تلویزیون و به‌ویژه شبکه افق که به شبکه یک طیف خاص فکری سیاسی معروف است، به جای همراهی با مردم و خانواده‌های عزادار، حرف‌هایی مطرح شد که نوعی نمک پاشیدن بر زخم بود.

شبکه افق نه تنها حادثه سقوط هواپیما و کشته شدن تعدادی از نخبگان کشور را چندان مهم نیافت و نیازی به همدلی و سوگواری ندید، بلکه اظهارات عجیب نادر طالب‌زاده، زینب ابوطالبی و صادق کوشکی در این شبکه باعث عصبانیت مردم شد و فیلم این گفته‌ها در فضای مجازی دست به دست شد؛ تا جایی که حتی صدای اعتراض بسیاری از کسانی که با این افراد در یک جریان فکری و سیاسی هستند، هم بلند شد.

در یکی از این برنامه‌ها به نام «جهان‌آرا» که قبلا هم حاشیه‌زا بوده، محمدصادق کوشکی که استاد دانشگاه تهران و یکی از تئوری پردازان نزدیک به جبهه پایداری است با اشاره به تجمعات اعتراضی اخیر گفت:
«... ما باید شیرینی پیروزی بر آمریکا را با تلخی تکرار حوادث آبان‌ماه، در دی‌ماه امسال مشاهده کنیم؟ آیا باید اینها راحت دستشان باز باشد که ۴۰ سال خدمت سپاه را هدف قرار بدهند؟ کدام سپاه؟ همان سپاهی که چند وقت پیش، بیش از ۴۰ تا از بچه‌هایش در مرز سیستان و بلوچستان هدف ترور قرار گرفتند. اگر آن بچه‌های سپاه در مرز نبودند؛ خانمی که تو می‌آیی فراخوان می‌زنی، می‌دانی که دست امثال عبدالمالک ریگی به تو و دخترت و کس و کارت می‌رسید؟ شاید هم خوشت می‌آمد، شاید هم دوست داشتی، ولی مردم ایران دوست ندارند این اتفاق بیفتد...»

این اظهارات کوشکی در واقع نوعی اشاره به رخشان بنی‌اعتماد کارگردان سینما تلقی شد. بنی‌اعتماد پیش از این و در پی سقوط هواپیمای بوئینگ ۷۳۷، در صفحات خود در فضای مجازی، فراخوانی برای سوگواری داده بود.

هرچند سخنان کوشکی منجر به انتقاد افراد زیادی از طیف‌های مختلف سیاسی و اعتراض و انصراف‌های هنرمندان از حضور در تلویزیون شد، اما خود او به هیچ وجه اهانت‌آمیز بودن حرفش و اشاره به فرد خاصی را قبول ندارد و اعلام می‌کند که لزومی به عذرخواهی نمی‌بیند.

کوشکی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرناپلاس در پاسخ به این سؤال که توضیح شما برای این گفته‌هایتان در شبکه افق چیست، با انکار کنایه جنسی به فرد خاصی گفت: من یک جمله مبهم گفتم و اسم هیچ کسی را نیاوردم. صحبت سر این بوده که اگر گروه ریگی که سابقه قتل و آدم کشی دارد، مرزبانی جلویش نباشد می‌آید و به افراد تعرض می‌کند. گفتم آیا گروه ریگی که سابقه ترور دارد، دستشان به افراد برسد، خوششان می‌آید؟ از هیچ کسی اسمی نبردم. این عبارت من در زیان فارسی استفهام انکاری است. آیا اگر یک گروه تروریست دستش به یک فردی، به خانمی، به دخترش برسد، کسی خوشش می‌آید.

کوشکی این استدلال را در حالی مطرح می‌کند که اشاره او به خانمی که فراخوان داده و دخترش که اتفاقا هنرپیشه معروفی هم هست، نیاز به نام آوردن صریح ندارد و روشن می‌کند که منظور او چه کسی است.

ایرناپلاس: اما شما کلمه خانم را به کار بردید و به فراخوان خانمی اشاره کردید.

دست تروریست به یک خانم و یک آقا برسد چه می‌کند؟ می‌کشد. گروه ریگی در کارنامه‌اش تجاوز جنسی ندارد و تروریستی و آدمکش است.

 

ایرناپلاس: اما عبارت‌های؛ دستش برسد و خوشتان می‌آید را برای خانم و دختری به کار بردید.

بله؛ مثل این که یک نفر بگوید اگر دزد وسایلتان را ببرد خوشتان می‌آید؟ گروه ریگی به تروریسم و آدم‌کشی معروف است. گروه ریگی جنایت جنسی کرده تا حالا؟ اصلاً نبوده است. به زن برسد به مرد برسد، می‌کشد. حالا من می‌گویم دستش به تو برسد تو را می‌کشد، خوش‌ات می‌آید؟ این استفهام انکاری است، یعنی من چیزی را می‌پرسم که می‌دانم پاسخش منفی است.

کوشکی که نامزد مجلس شورای اسلامی نیز شده است و حضورش در تلویزیون در شرایط کنونی حتی مصداق بی‌عدالتی و تبلیغ زودهنگام است، در ادامه با مبرا دانستن خود از هرگونه توهین به فرد خاصی، گفت: صحبتی بوده و  اشاره به فرد خاصی هم نشده است. حتی عبارت کارگردان، هنرپیشه و سلبریتی هم به کار برده نشده و فقط گفته شده یک خانمی؛ حالا شنونده و بیننده بر اساس داده‌های غلط در فضای مجازی گفته‌ که درباره رخشان بنی‌اعتماد یا هر کس دیگری است و این تهمت است.

وی در پاسخ به این پرسش که از کنار هم قرار دادن عبارت‌هایی که شما گفته‌اید توهین برداشت می‌شود، گفت: اگر بخواهید از هر طرف این جمله را بگیرید، هیچ واژه جنسی در آن نیست و ذهن بعضی‌ها شاید معیوب باشد. اگر گفته بودم داعش که هم جنایت جنسی داشته و هم کار دیگر... ولی گروه ریگی جنایت جنسی نداشته، پس به هر کسی برسد آدمکشی می‌کند.

ایرناپلاس: پس منظور شما دسترسی جنسی نبوده؟

معلوم است که نبوده. اصلاً این حرف غلط است. عده‌ای کار تخریبی می‌کنند و درباره خیلی‌ها هم قبلا این کار را کرده‌اند. شاید خیلی از کسانی که در فضای سیاسی فعالیت می‌کنند این تخریب‌ها را دیده‌اند و این دفعه اول نیست.

ایرناپلاس: اما درباره حرف‌‎های شما برخی فعالان طیف حزب‌اللهی و انقلابی که همسو با شما هستند هم انتقادهایی داشته‌اند.

این بسته به فهم مخاطب است. مخاطب اگر دقیق نفهمد یا ذهنش معیوب باشد، فرق ندارد گرایش سیاسی‌اش چیست. اگر فروشنده‌ای به خانمی بگوید؛ خانم از این رنگ خوشتان می‌آید؟ او سوء نظر جنسی داشته؟ حتی بچه‌ها هم در بازی‌هایشان می‌گویند؛ اگر دستم به تو برسد پوستت را می‌کنم. گروه ریگی تروریست و آدمکش است، یک قاتل دستش به یک آدم برسد چه می‌کند؟

ایرناپلاس: مثال‌ها درست؛ اما شما در جمله خودتان عبارت «کشتن» را نگفتید و همین نگفتن مشخص می‌کند منظورتان اتفاق خاصی بوده که گفتنی هم نیست و به همین دلیل معانی توهین‌آمیز از آن برداشت شده است.

مگر قرار است مخاطب را جلبک فرض کنیم؟ اینکه بگویم اگر گروه ریگی که آدمکش است، دستش به شما برسد، این اهانت به مخاطب است. برخی می‌خواهند با زور چیزی را قالب کنند؛ والا این جمله را اگر فرد دیگری گفته بود، هیچ حساسیتی وجود نداشت. این‌ها تخریب است و رایج شده و مردم هم بنا بر این قضاوت می‌کنند. من مطمئنم اگر این جمله هم نبود باز... حالا این جمله من را برداشته‌اند و به زور به یک نفر خاص چسبانده‌اند. چه نشانه‌ای وجود دارد که منظور فلان کس بوده؛ گفتم یک خانمی؛ از این مبهم‌تر و کلی‌تر؟ می‌گویند چرا گفتی خانم و دختر؟ چون خانم و دختر جلوی تهاجم آسیب‌پذیرتر هستند.

وی در پایان با اشاره به توصیه برخی افراد درباره لزوم عذرخواهی کردن، گفت: به من زنگ می‌زنند که عذرخواهی کن، از چی عذرخواهی کنم؟ عذرخواهی ندارد. جمله‌ای کاملاً معمولی و استاندارد بوده که هیچ مشکل قانونی ندارد و حتی مشکل اخلاقی هم ندارد.

عذرخواهی زینب ابوطالبی

برخلاف کوشکی، زینب ابوطالبی که او نیز سخنانش مورد انتقاد واقع شده بود، امروز عذرخواهی کرد و در ویدئویی که منتشر کرد، ضمن بیان توضیحاتی اظهار کرد: تأکید می‌کنم همه ما برای این سرزمینیم از هر فکر و عقیده‌ای باشیم و سرنوشت این کشور را با هم رقم می‌زنیم و سرنوشت دیگری غیر از این نخواهد بود.