12تغییر جدید کرونا

بخش قابل توجهی از هراس موجود، در ارتباط با میزان کشنده بودن ویروس کرونا نیست، بلکه درباره ناشناخته بودن آن است. این‌که بعد از گذشت پنج ماه از فراگیری جهانی این ویروس، هنوز هم پژوهش‌های تازه، یافته‌های پیشین را نقض می‌کند، ترسناک است. این تغییر موضع جامعه پزشکی بر اساس یافته‌های جدید هم به دلیل ناشناخته بودن این ویروس است.

اوایل شیوع ویروس، سازمان جهانی بهداشت از بی‌تاثیری ماسک گفته بود در حالی که تنها چند هفته بعد همه را ملزم به استفاده از ماسک ‌کرد. پس از آن، از میزان ماندگاری ویروس روی سطح حرف زد.

این‌که یکی از موارد مهم شیوع همین سطوح است و چندی بعد اعلام کرد هنوز سرایت ویروس از روی اجسام ثابت نشده و ویروس در فضای آزاد آسیب‌پذیر است،‌ هرچند پیشنهاد می‌کرد همچنان سطوح را ضدعفونی کنیم.

تا دیروز هم اعلام می‌شد ویروس از طریق ذرات معلق در هوا منتقل نمی‌شود و حالا پژوهش تازه دانشمندان درباره کرونا در محیط‌های شلوغ نشان از تقویت فرضیه انتشار ویروس در ذرات معلق هوا دارد.

موضوعی که می‌تواند به تغییر سیاست‌ کشورها در ارتباط با مقابله با این ویروس بینجامد. همین است که حتی این خبر با واکنش سعید نمکی، وزیر بهداشت و درمان هم رو به رو شد و او روز گذشته در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا درباره انتقال ویروس کرونا از طریق هوای آزاد اعلام کرد: «مدارک مستندی که نشان بدهد این ویروس می‌تواند در فضایی مانند پارک و مکان‌هایی دیگر از فاصله دور به دیگران سرایت کرده و از طریق هوا منتقل شود، وجود ندارد.»

۱-کرونا، معتادان را دود نمی‌کند

در نخستین ماه پس از تایید رسمی همه‌گیری کرونا در کشور، ویدئویی در فضای مجازی دست به دست شد که در آن یک مصرف‌کننده موادمخدر تاکید داشت معتادان کرونا نمی‌گیرند. جالب‌تر آن که در همان زمان، یک موسسه تحقیقاتی مهم فرانسوی نیز با ارائه نتایج یک پژوهش اعلام کرد احتمال ابتلای افراد سیگاری به کرونا بسیار کمتر از افراد غیرسیگاری است. اما این دو تصور نادرست، خیلی زود باطل شد؛ چراکه اوایل اردیبهشت سازمان جهانی بهداشت در بیانیه‌ای اعلام کرد با توجه به این که افراد سیگاری ممکن است دچار بیماری‌های ریوی یا کاهش ظرفیت ریه شده باشند، خطر ابتلایشان به بیماری‌های مهلک از جمله کرونا بیشتر از افرادی غیرسیگاری است.

در اطلاعیه این سازمان همچنین آمده بود سیگار کشیدن به این معنی است که انگشتان دست و احتمالا سیگارهای آلوده با لب‌ها در تماس هستند که همین موضوع احتمال انتقال ویروس از دست به دهان را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، در میانه خرداد نیز فرید براتی سده، مدیرکل پیشگیری و درمان سازمان بهزیستی کشور اعلام کرد بعد از جمع‌آوری 6700 نفر از معتادان متجاهر 11 استان کشور، ابتلای 54 نفر به کرونا تایید شده است.

۲ -ویروس کرونا ضعیف می‌شود

یکی دیگر از مواردی که از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا شنیده می‌شد این بود که با گذشت مدت زمان کوتاهی ویروس کرونا ضعیف می‌شود،‌ به این مفهوم که با ابتلای 70 درصد مردم، این ویروس به شکل واکسن عمل می‌کند و تاثیر آن کاهش پیدا می‌کند.

چندان به این فرضیه هم نمی‌توان دل بست، چرا که ضعیف‌شدن ویروس به‌طوری که خاصیت بیماری‌زایی آن از بین برود ولی خاصیت ایجاد ایمنی در افراد را داشته باشد به این سرعت، صورت نمی‌گیرد. حمید سوری اپیدمیولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌گوید: «ویروس به حدی ضعیف نشده که بخواهد تاثیری روی قدرت بیماری‌زایی داشته باشد. برای این که ویروس ضعیف شود، نیاز است صدها و بعضی اوقات هزاران بار از فردی به فرد دیگر منتقل شود و به مرور زمان ضعیف شود. همان‌طور که الان ما برای تهیه واکسن این کار را انجام می‌دهیم». سازمان جهانی بهداشت اما در این رابطه نظری قطعی نداشته است. آن‌طور که این سازمان اعلام کرده: «به عنوان یک قاعده کلی انتظار می‌رود در درازمدت ویروس‌ها به تدریج کمتر مهلک شوند، اما تضمینی هم ندارد»؛ نظری که مطابق با اغلب جوامع پزشکی کشورها از جمله ایران است.

مریم واعظ جلالی - عضو هیات علمی گروه میکروبیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- به ایسنا گفته‌است: «از منظر ویروس‌شناسی با توجه به رفتار ویروس و تمایل آن به حضور پایدار در جامعه انسانی، پیش‌بینی ما این است که ویروس به مرور ضعیف‌تر می‌شود ولی هیچ کس نمی‌تواند در حال حاضر این فرضیه را به صورت قطعی ثابت کند.»

۳ -کرونا روی سطوح می‌ماند

توصیه اصلی سازمان جهانی بهداشت در بیانیه 27‌اردیبهشت خود تاکید بر ماندگاری ویروس روی سطوح داشت. از همان زمان، جدول‌هایی تهیه شد که میزان ماندگاری کرونا روی سطوح مختلف را بررسی می‌کرد. این‌که ویروس روی فلزات تا 9 روز و روی لباس تا یک روز زنده می‌ماند بخشی از داده‌های این جدول بر اساس بیانیه سازمان جهانی بهداشت بود. پس از مدت کوتاهی، بیانیه تازه این سازمان نشان می‌داد ویروس روی سطوح آسیب‌پذیرتر از آنی است که گفته می‌شد. این سازمان نوشت: « نتایج تازه‌ترین تحقیقات ثابت نکرده‌ که احتمال انتقال ویروس کرونا به انسان از طریق دست زدن به اجسام مختلف مثلا دستگیره در، کیبورد رایانه و نظایر آن وجود دارد.» هر چند سازمان جهانی بهداشت در توصیه‌های بهداشتی خود همچنان بر استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده برای تمیز کردن سطوح تاکید می‌کرد. این توصیه بنابر آزمایش‌هایی به دست آمده که نشان می‌دهد ویروس کرونا می‌تواند بر سطح ماسک‌های پزشکی تا هفت روز زنده بماند. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید به تمامی پژوهش‌های کنونی درباره میزان زنده‌ماندن ویروس کرونا در شرایط گوناگون باید با احتیاط برخورد کرد؛ چرا که این آزمایش‌ها در محیط آزمایشگاه انجام می‌شوند و لزوما در محیط بیرون از آزمایشگاه قابل اتکا نیستند.

۴- کرونا از طریق هوا منتقل می‌شود

یافته جدید سازمان جهانی بهداشت اما هولناک است، پیش از بیانیه اعتراف‌گونه این سازمان در روزهای اخیر هم ۲۳۹دانشمند و متخصص از 32 کشور جهان خواستار تجدید نظر و تکمیل توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت درباره راه‌های جلوگیری از انتقال ویروس کرونا شده‌بودند. آنها در این نامه که روز ۱۶ تیر منتشر شد با ارائه شواهد و دلایلی نوشته‌اند که ذرات ویروس کرونا که در هوا معلق هستند، می‌توانند موجب ابتلا به بیماری کووید ۱۹ باشند. سازمان جهانی بهداشت پیش از این، انتقال ویروس کرونا را به طور عمده از طریق انسان به انسان و از راه قطرات کوچکی که با سرفه و عطسه از بینی یا دهان فرد در هوا پخش می‌شوند، ممکن دانسته بود. حالا این سازمان اذعان کرده که به تدریج شواهد بیشتری از این موضوع ظاهر می‌شود که ویروس کرونا توسط ذرات ریز معلق در هوا هم منتقل می‌شود. یک مقام این سازمان گفته که «نمی‌توان سرایت کووید ۱۹ از طریق ذرات معلق هوا در یک فضای بسته و شلوغ را که تهویه آن ضعیف است، مردود دانست.» سعید نمکی هم در جلسه دیروز ستاد ملی مقابله با کرونا درباره انتقال ویروس کرونا از طریق هوای آزاد اعلام کرد: « مدارک مستندی که نشان بدهد این ویروس می‌تواند در فضایی مانند پارک و مکان‌هایی دیگر از فاصله دور به دیگران سرایت کرده و از طریق هوا منتقل شود، وجود ندارد.» البته این اظهارنظر با تیتر غلط‌انداز «ویروس کرونا از طریق هوا منتقل نمی‌شود» منتشر شد در حالی که وزیر بهداشت و درمان در ادامه حرف‌هایش به نوعی یافته‌های تازه سازمان جهانی بهداشت را تایید کرد. سعید نمکی در این جلسه گفت: «آنچه در خصوص انتقال این ویروس در فضا منتشر شده درباره مکان‌های سربسته است، به طوری‌که در آن مکان فرد آلوده حضور داشته باشد و ویروس از طریق گردش هوای کولر به فردی که نزدیک بیمار مبتلا قرار دارد، منتقل شود.»

۵ -خطر ابتلای کودکان به کرونا

در ماه‌های اول همه‌گیری کرونا در جهان، تصور باطلی میان بیشتر مردم دنیا و حتی متخصصان علم پزشکی وجود داشت مبنی بر این که کودکان به‌خصوص افراد زیر ده سال به کرونا مبتلا نمی‌شوند. اما در ماه‌های بعدی، تحقیقات بیشتر پژوهشگران سازمان جهانی بهداشت ثابت کرد اتفاقا بسیاری از کودکان بدون این که خودشان متوجه باشند، کرونا می‌گیرند و در حکم ناقلان بدون علامت عمل می‌کنند. در ایران نیز چند هفته‌ای است بالا رفتن آمار ابتلای کودکان و نوزادان به کووید-19 نشان داده است هیچ‌کدام از رده‌های سنی در برابر این بیماری مصون نیستند و حتی میان این گروه‌های سنی نیز مرگ‌ومیر ناشی از کرونا مشاهده شده است. در این میان، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت نیز گفته است نه تنها خطر فوت بر اثر ابتلا به ویروس کرونا در کودکان و نوجوانان وجود دارد، بلکه این خطر میان افراد چاق در این سن و سال 40درصد هم بیشتر است.

۶ جوان‌ها نمی‌گیرند!

برخلاف باوری که وجود داشت جوان‌های زیادی به کرونا مبتلا و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شده و حتی فوت کرده‌اند. هیچ کس در برابر کرونا مصون نیست. فقط افراد مسن با شدت بیشتری بیمار می‌شوند. بنابراین همه باید وظیفه‌شان را برای محافظت از خود و دیگران انجام دهند.

۷- حیوانات هم به کرونا دچار می‌شوند

در دو ماه اول بعد از همه‌گیری کرونا در کشور، بسیاری از کارشناسان بهداشتی تاکید داشتند حیوانات به کرونا مبتلا نمی‌شوند. اما این فرضیه در سومین ماه بعد از شروع شیوع کرونا در جهان با ابتلای چند سگ و گربه خانگی در هنگ‌کنگ و حتی یک ببر در باغ وحش نیویورک باطل شد. بعد از آن نیز یک موسسه پژوهشی در بلژیک از ابتلای چند گربه خانگی به کرونا خبر داد و اعلام کرد گربه‌ها به‌راحتی می‌توانند این ویروس را به همنوعان خود، دیگر حیوانات و البته انسان‌ها منتقل کنند.

۸-گرما ویروس را می‌کشد

در حالی‌که برخی معتقدند هوای گرم ویروس کرونا را از بین خواهد برد، اما شواهد نشان می‌دهد ویروس کرونا در مناطقی با آب و هوای گرم و مرطوب هم قابل انتقال است و هوای سرد و برفی هم قادر نیست این ویروس را از بین ببرد.

۹-ماسک‌ برای همه واجب نیست

این روزها همه ماسک را جدی گرفته‌اند و برای استفاده از آن سنگ تمام می‌گذارند، اما جالب است بدانید تا مدتی قبل، خیلی‌ها باور داشتند افراد سالم لازم نیست ماسک بزنند؛ چراکه سازمان جهانی بهداشت در ماه‌های اول همه‌گیری کووید-19 استفاده از ماسک را تنها به بیماران و اطرافیان آنها توصیه می‌کرد.‌ این روزها اما همه به این نتیجه رسیده‌اند که ماسک نقش پررنگی در کاهش شیوع کرونا دارد. به گفته ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت، استفاده از ماسک می‌تواند تا ۸۵ درصد احتمال ابتلا به ویروس کرونا را کاهش بدهد.

۱۰- ابهام در تعیین فاصله اجتماعی

در چهار ماه ابتدایی بعد از شیوع کووید 19 در دنیا، بارها اطلاعات متناقضی درباره میزان فاصله احتیاطی لازم برای جلوگیری از سرایت ویروس کرونا منتشر شد. اوایل گفته می‌شد که رعایت فاصله یک متری در میان افراد برای پیشگیری از ابتلا به کرونا کافی است، اما بعدها این فاصله اجتماعی به یک‌ونیم تا دو متر افزایش یافت. در چهارمین ماه بعد از همه‌گیری کرونا در جهان نیز تحقیقات سازمان بهداشت جهانی نشان داد که اگر افراد ماسک به صورت نزده باشند و در فضای بسته با یکدیگر صحبت کنند، قطرات تنفسی که صرفا در اثر صحبت کردن از دهانشان خارج می‌شود، حتی می‌تواند از طریق ذرات هوا به فاصله بیش از چهار متری نیز منتقل شود.

۱۱- آب و صابون کرونا را نابود نمی‌کند

از ابتدای شیوع کرونا تا همین امروز شست‌وشوی دست با آب و صابون به عنوان یکی از موثرترین راهکارها برای پیشگیری از ابتلا به این ویروس شناخته می‌شود. اما باید توجه داشت که براساس تحقیقات سازمان بهداشت جهانی در سومین ماه همه‌گیری کرونا در جهان ثابت شد که برخلاف تصور اولیه کارشناسان بهداشتی، شست‌وشو با آب و صابون باعث نابودی ویروس‌های موجود روی دست نخواهد شد و با این کار فقط ویروس‌ها از سطح دست به چاه فاضلاب منتقل می‌شوند.

۱۲- کرونا مثل آنفلوآنزاست

برخی علائم کرونا ممکن است مانند آنفلوآنزا باشند، اما این بیماری بسیار کشنده‌تر است. تحقیقات نشان می‌دهند کرونا فقط بر ریه‌ها و دستگاه تنفسی تأثیر نمی‌گذارد. این بیماری همچنین روی قلب، کلیه‌ها، سیستم عصبی و بسیاری از دیگر سیستم‌های بدن اثر می‌گذارد. بنابر این باور که کرونا مثل آنفلوآنزا است درست نیست.