janbebe
پیشینه اصلی شب یلدا چیست؟

پیشینه اصلی شب یلدا چیست؟

ایرانیان می‌کوشند این شب را با دمیدن خورشید به شیوه‌های گوناگون زنده بدارند که نشستن بر خوان شب یلدا، یکی از این آیین‌هاست.

" یلدا دختر بالابلند ایرانی را محترم بشماریم "

" یلدا واژه‌ای سریانی به معنی  زادن است و از این‌روی نخستین شب از دی‌ماه چنین نام گرفته که بر پایه باور ایرانیان کهن، در این شب، مهر یا میترا زاده شده است.

مهر یا میترا چهره‌ای است با چند نمود در تاریخ و فرهنگ ایران‌زمین که کهن‌ترین نمود، ایزد پیمان و دوستی است که از آن واژه مهر در این معنی بر جای مانده است.

دیگر نمود مهر نام دین‌آوری است که ۶۰ سال پس از تازش اسکندر گجسته به ایران و ۳۰ سال پس از برپایی جهانشاهی اشکانی در یکی از شهرهای خاوری ایران از دوشیزه‌ای به نام ناهید زاده شده است.

این آیین در ایران روایی یافت و پس از آن در قلمرو جهانشاهی روم چند تن از پادشاهان این سرزمین به آیین مهر گرویدند.

این آیین در پی کشاکش‌های روزگار و ناسازی کسانی که با آن دمساز نبودند، اندک اندک از میان رفت؛ اما در ژرفای فرهنگ و تبارشناسی ایران بر جای مانده است.

خورشید سومین نمود مهر است. یادگار و بازتاب این نمود هنوز در زبان پارسی برجاست و اندک اندک مهر باستانی با خورشید درآمیخت و در باورشناسی مهری، خورشید، ستارگان و آسمان کارکردی بنیادین دارند.

به هر روی، ما هنوز نمادهای خورشیدی را بر خوان آیینی شب یلدا می‌بینیم که یکی از برجسته‌ترین و بنیادی‌ترین این نمادها، انار است که در رنگ و ریخت یادآور خورشید است.

در سالیان پسین هندوانه نیز بر این خوان افزوده شده است.

درباره‌ی آیین‌ها و رسوم سنتی شب یلدا، آگاهی باریک و روشنی در دست نیست؛ زیرا آبشخورهای مهری از میان رفته؛ اما بر پایه‌ی آن‌چه که در خوان یلدا می‌بینیم، می‌توان رسم و راه‌های این آیین کهن را گمان زد.

بیک نمونه از این آیین‌ها دانه‌های خشک است که به شیوه‌ای رازآلود بر خوان شب یلدا می‌نهند و ایرانیان با این دانه‌ها و آجیل، مهر را به پاس دهش‌های او به جهانیان بزرگ می‌دارند.

 از سوی دیگر، شب یلدا در نخستین شب از دی‌ماه برگزار می‌شود که درازترین شب سال هم هست و در چنین شبی نیاز به خورشید و دمیدن آن بیش از هر زمان دیگری جان‌ها را برمی‌انگیزد و به شور می‌آورد.

 از این‌روی ایرانیان می‌کوشند این شب را با دمیدن خورشید به شیوه‌های گوناگون زنده بدارند که نشستن بر خوان شب یلدا، یکی از این آیین‌هاست.

 خواندن دیوان‌های شعر پارسی و خصوصا دیوان حافظ و فال گرفتن با آن و همچنین گرد یکدیگر برآمدن و به بزم نشستن و شب را در کنار خویشان و دوستان گذرانیدن هم از دیگر آیین‌های کهن شب یلدا ست"

نویسنده: میرجلال الدین کزازی

 


آیا این مطلب برایتان مفید بود؟

دیدگاه‌ها

دیدگاه شما

نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.

داغ ترین‌ها

تازه‌ترین‌ها

مشکل روانی دارم و خودم را به پلیس ایران تحویل می دم!

مشکل روانی دارم و خودم را به پلیس ایران تحویل می دم!

امیر تتلو ممنوع‌الورود شد

امیر تتلو ممنوع‌الورود شد

خالق فیلم «خشم اژدها» درگذشت

خالق فیلم «خشم اژدها» درگذشت

مرموزترین سرقت هوایی تاریخ چگونه رخ داد؟

مرموزترین سرقت هوایی تاریخ چگونه رخ داد؟

سرگذشت پلاسکو را بشنوید

سرگذشت پلاسکو را بشنوید

ازدواج سوم بهاره رهنما با مرد عرب قطعی شد؟

ازدواج سوم بهاره رهنما با مرد عرب قطعی شد؟

ماشین بوگاتی کریستیانو رونالدو در یک تصادف به فنا رفت!

ماشین بوگاتی کریستیانو رونالدو در یک تصادف به فنا رفت!

ببینید: زن و شوهرهای مجری مشهور تلویزیون

ببینید: زن و شوهرهای مجری مشهور تلویزیون

چگونه از رنگ ادرار متوجه بیماری خود می‌شویم؟

چگونه از رنگ ادرار متوجه بیماری خود می‌شویم؟

2 روش آسان برای تهیه کیک تی‌تاپ خانگی

2 روش آسان برای تهیه کیک تی‌تاپ خانگی

بهترین ترفند تازه نگه داشتن کاهو در یخچال

بهترین ترفند تازه نگه داشتن کاهو در یخچال

توقف ساخت دکل مخابراتی به دلیل تخمگذاری شاهین! + فیلم

توقف ساخت دکل مخابراتی به دلیل تخمگذاری شاهین! + فیلم

«‎سلام فرمانده» سرقت هنری از آب درآمد!+فیلم

«‎سلام فرمانده» سرقت هنری از آب درآمد!+فیلم

جاستین بیبر خواننده معروف کانادایی و بیماریِ عجیب‌اش!

جاستین بیبر خواننده معروف کانادایی و بیماریِ عجیب‌اش!

قهوه‌خورها کمتر دچار مرگ زودهنگام ‌می‌شوند

قهوه‌خورها کمتر دچار مرگ زودهنگام ‌می‌شوند

8 بازیگران ایرانی که بدل ترکیه ای دارند! + عکس

8 بازیگران ایرانی که بدل ترکیه ای دارند! + عکس

ورزش کنید، کریپتو و NFT هدیه بگیرید؛ ایده شرکت OliveX برای تشویق کاربران به تحرک

ورزش کنید، کریپتو و NFT هدیه بگیرید؛ ایده شرکت OliveX برای تشویق کاربران به تحرک

گلشیفته فراهانی بین 8 زن ثروتمند ایرانی! + اسامی ناشناخته 7 زن و منبع ثروتشان!

گلشیفته فراهانی بین 8 زن ثروتمند ایرانی! + اسامی ناشناخته 7 زن و منبع ثروتشان!

پردانلودترین اپ‌های ابتدای سال ۲۰۲۲

پردانلودترین اپ‌های ابتدای سال ۲۰۲۲

وقتی تهرانی‌ها از درختان «نان» می‌چیدند!

وقتی تهرانی‌ها از درختان «نان» می‌چیدند!

اگر جزو این افراد هستید هرگز سیب ترش نخورید / خواص سیب زرد یا سیب قرمز و تفاوت‌های آنها

اگر جزو این افراد هستید هرگز سیب ترش نخورید / خواص سیب زرد یا سیب قرمز و تفاوت‌های آنها

با مصرف این روغن سفیدی مو را از بین ببرید

با مصرف این روغن سفیدی مو را از بین ببرید

پسر رونالدو در گذشت +عکس و جزئیات

پسر رونالدو در گذشت +عکس و جزئیات

تیزر هیجان‌انگیز بازسازی کره‌ای سریال Money Heist را تماشا کنید

تیزر هیجان‌انگیز بازسازی کره‌ای سریال Money Heist را تماشا کنید

از بین بردن پشه گلدان با این راهکار ساده

از بین بردن پشه گلدان با این راهکار ساده