خامه بخوریم یا نخوریم؟
تناسب اندام و تغذیه سالم این روزهای دغدغه بسیاری از فراد است، اگر نمی‌دانید که آیا خوردن خامه علاوه بر خواص مفید آن تا چه اندازه
پرسشی از دکتر نسرین امیدوار رئیس انجمن تغذیه ایران - سهیلا عابدین‌پور
چای شیرین، پنیر، کره، مربا، شیر، عسل، تخم مرغ، آب میوه و خامه. این‌ها خوراکی‌های رایج صبحانه ما هستند و اغلب ما در صبحانه‌مان یک یا چند قلم از این‌ها را مصرف می‌کنیم. بحث این هفته ما درباره یکی از همین اجزاست: خامه.خیلی‌ها خامه را بیشتر از سایر خوراکی‌های صبحانه دوست دارند و بعضی‌‌ها هم در سایر وعده‌های غذایی‌شان از آن استفاده می‌کنند و برای درست کردن انواع دسر و کیک از آن کمک می‌گیرند. درباره خامه و ارزش غذایی‌اش با دکتر نسرین امیدوار، رییس انجمن تغذیه ایران گفتگویی کرده‌ایم که می‌خوانید...
خانم دکتر! خامه جزو لبنیات است یا جزو چربی‌هاست؟
خامه از نظر فرآیند تولیدش جزو فرآورده‌های لبنی است و مانند سایر اعضای خانواده‌اش سفید رنگ است اما به دلیل میزان چربی بالا و از نظر گروه‌بندی برحسب ریزمغذی‌ها و موادی که تا حدودی انرژی را از مواد چرب تامین می‌کنند، در گروه چربی‌ها دسته‌بندی می‌شود. در مورد كره و سرشیر هم همین‌طور است.
خامه واقعا مغذی است؟
بله. مواد غذایی موجود در خامه، همانند شیر است. در خامه با افزایش درجه جدا سازی، مقدار ویتامین‌های محلول در آب كاهش یافته ولی ویتامین‌های محلول در چربی افزایش پیدا می‌كند. مثلاً غلظت ویتامینa در خامه با 10 درصد چربی، 2 تا 3 برابر بیشتر از شیر كامل است و در خامه با 40 درصد چربی8 تا 12 برابر بیشتر است. از دست دادن ویتامین c و اسید فولیك نیز در خامه قابل توجه است. در طول استریلیزاسیون نیز از دست دادن قابل توجه ویتامین ب12 اتفاق می‌افتد.
عطر و طعمش مربوط به چیست؟
طعم وعطر خامه در درجه اول از اجزای چربی آن مشتق می‌شود. آلكالوئید اسیدها، دلتالاكتون‌ها، اندول، اسكاتول، دی متیل دی سولفید و هیدروژن سولفاید عامل طعم مطلوب خامه شناخته می‌شوند. فنل و تركیبات فنلیك نیز موثرند. شدت تغییرات در طول فرآوری به میزان زیادی تحت تأثیر فرآیند حرارت قرار دارد و تغییرات در فاز چربی بیشترین اهمیت را داراست. بروز تغییرات نامطلوب در طعم خامه در مدت انبارمانی، در درجه اول، از لیپولیز یا اكسیداسیون چربی ناشی می‌شود. ناكافی بودن فرآیند حرارتی برای غیر فعال كردن لیپازمتصل به كازئین می‌تواند مشكل‌ساز باشد. از نظر تئوری خامه بسیار مستعد لیپولیز است. آنزیم‌های لیپولیتیك تولید شده به وسیله باكتری‌های سرمادوست در شیرخام، عامل اصلی بروز این مشكل هستند.
کالری خامه چقدر است؟
میزان کالری به ازای هر ۱۰۰ گرم خامه سفت ۳۵۰ کیلو کالری انرژی و کالری به ازای هر ۱۰۰ گرم خامه شل ۲۵۰ کیلو کالری انرژی دارد. از آنجا که صد گرم معیار دقیقی برای مصرف روزانه افراد نیست، بهتر است بدانید که هر قاشق غذاخوری خامه که حدود 15 گرم است، کالری ای برابر با 51 دارد.